Szeol

Seans teatralny Moniki Wachowicz i Jarosława Freta

SZEOL / שאול

Koncept: Monika Wachowicz i Jarosław Fret
Ruch sceniczny, kostiumy i wykonanie: Monika Wachowicz
Teksty: Monika Wachowicz i Jarosław Fret
Opracowanie muzyczne fragmentów jazzowych: Marcin „Cozer” Markiewicz
Wykonanie „Kwartetu na koniec czasu” Oliviera Messiaena: Jan Skopowski, Kamil Grabowski
Scenografia: Jarosław Fret. Wykonana przez zespół Instytutu im Jerzego Grotowskiego pod kierunkiem Piotra Jacyka.
Produkcja: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, TEATROGRANTY 2021, Katowice Miasto Ogrodów

Premiera: 3 grudnia 2021, Instytut im. Jerzego Grotowskiego (Wrocław), 8 grudnia 2021, Teatr Śląski (Katowice)

Czas trwania: 75 min

Projekt finansowany przez: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu oraz TEATROGRANTY 2021, Katowice Miasto Ogrodów (miasto-ogrodow.eu).

Premierowe spektakle były prezentowane w ramach projektu „Szczeliny” organizowanego przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
 

SZEOL / שאול to teatralny seans a równocześnie na wskroś współczesna lamentacja dla umarłych i nieumarłych, urodzonych i nieurodzonych. To zstępowanie po cienkiej linii oddechu, głosu, dźwięku na samo dno ciszy, która jak mityczny Szeol zakrywa, zamyka, stając się zasłoną, przez którą nie może przebić się żadne uczycie, żaden obraz. Jedyną siłą, która może uratować zstępujących do Szeolu jest Miłość. Zstępowaniu towarzyszy muzyka, a raczej jej niezwykła gęstość – jakby nasze ciała były „tylko” dźwiękiem, czy też instrumentem i zarazem ścieżką w głąb, bez dna.

Szeol / שאול to opowieść o pragnieniu i gotowości do życia pełnego i rozwibrowanego jak oddychanie ogniem.

Projekt Szeol / שאול powstał z inspiracji i fascynacji III Symfonią Pieśni żałosnych Henryka Góreckiego. Rozbrzmiewa w nim też Kwartet na koniec świata Oliviera Messiaena oraz Miserrere Gregorgio Allrgriego. Nad wszystkim jednak góruje głos trąbki – kreśląc i przecinając zenit i nadir dźwięku, aby:

Snuć miłość, jak jedwabnik nić wnętrzem swym snuje,
Lać ją z serca, jak źródło wodę z wnętrza leje,
Rozkładać ją jak złotą blachę, gdy się kuje
Z ziarna złotego, puszczać ją w kłąb, jak nurtuje
Źródło pod ziemią. – W górę wiać nią, jak wiatr wieje,
Po ziemi ją rozsypać, jak się zboże sieje.
Ludziom piastować, jako matka swych piastuje.
Stąd będzie naprzód moc twa, jak moc przyrodzenia,
A potem będzie moc twa, jako moc żywiołów,
A potem będzie moc twa, jako moc krzewienia,
Potem jak ludzi, potem jako moc aniołów,
A w końcu będzie jako moc Stwórcy stworzenia.
Adam Mickiewicz, 1839, Lausanne

• Instytut Grotowskiego, Sala Teatru Laboratorium. 29–30.01.2022.
• Studio Na Grobli we Wrocławiu. 25–26.03.2022.
• 28. Międzynarodowy Festiwal Sztuk Performatywnych A Part w Katowicach. Sala koncertowa KMO, Katowice Miasto Ogrodów. 7-8.06.2022.
• UTOPIA. DYPTYK. „Szeol” oraz „Okruchy”. Studio Na Grobli. 20.06.2022.
• Belgrad/Serbia. PLAVO Theatre, Senjacka 3, 11000. 17.09.2022
• Zakopiańskie Prezentacje Artystyczne „Pępek świata”. Scena Atanazego Bazakbala – Kawiarnia Witkacy w Zakopanem. 21.09.2022
• Studio Na Grobli we Wrocławiu. 13-14.12.2022
• Instytut Grotowskiego, Studio Na Grobli we Wrocławiu. 1-2.03.2023
• WĘGRY/ Veszprem w ramach Europejskiej Stolicy Kultury 2023 19.03.2023
• Studio Artus w Budapeszcie/ Olimpiada Teatralna. W ramach projektu Perform(ing) Poland. 10-11.06.2023
• Festiwal Wędrowny Arlekin w Pordenone/Włochy (Festival L'Arlecchino Errante). Dawny klasztor św. Franciszka, kościół. 3, 4, i 5.09.2023
• XX lecie Teatru ZAR. Sala Teatru Laboratorium Instytutu Grotowskiego. 25.05.2024
• Międzynarodowy Festiwal Sztuk Scenicznych BABEL, Târgoviște w Rumunii. 11.06.2024
• Festiwal FRINGE 2024 w Edynburgu/Szkocja. 3-24.08.2024 (15 prezentacji)

RECENZJE:

PODZIAŁY POMIĘDZY SZTUKĄ A WOJNĄ, ŻYCIEM I ŚMIERCIĄ

„W tej samej przestrzeni później wieczorem Wachowicz-Fret prezentuje także Sheol, 70-minutowe widowisko pełne oszałamiających obrazów, ruchu i muzyki.

Szeol to starohebrajskie słowo oznaczające miejsce pobytu zmarłych i podczas tego przedstawienia, któremu czasami towarzyszy pianista, wiolonczelista i potężny trębacz z dredami, Wachowicz wykorzystuje muzykę, w tym relegijną III Symfonię Góreckiego. Jako jedno z jej narzędzi do badania obecności śmierci w naszym świecie: osobista śmierć i rozprzestrzeniający się żal, niszczenie środowiska, samozagłady, a nawet stale nawiedzające okropności Holokaustu.
Szeol jest często trudny do odczytania i być może zbyt rozciągnięty w zakończeniu. A jednak pozostawia w nas tęsknotą za teatrem, który osiąga tak gwałtowny poziom emocjonalnej odwagi i czystej wyobraźni wizualnej, a także palącej szczerości na temat głębi kryzysów, przed którymi stoi obecnie ludzkość, niezależnie od tego, czy zdecydujemy się tego nie przyznać"

Joyce McMillan. The Scotsman. Festival FRINGE 2024. Edinburgh/Szkocja

5 gwiazdek – mocno niepokojące. 19.08.2024

„Szeol" nazwa zaświatów w starożytnych tradycjach hebrajskich. Według różnych źródeł tekstowych ma ona albo pozytywne konotacje, albo negatywne, albo żadne. Bohaterami spektaklu stworzonego przez Instytut Grotowskiego i Katowice Miasto Ogrodów (TEATROGRANTY 2021) jest sopran i trzech muzyków.
Akcja rozgrywa się na cienkiej granicy pomiędzy rzeczywistością obiektywną i subiektywną, którą traumatyczne wydarzenie często zacierają się. Poprzez efekty świetlne, nagromadzenie obiektów, dźwięków i ruchów, spektakl ten ożywia zawieszony czas poza czasem, czas żałoby, gdzie z cieni i gęstej pary czają się ślady szaleństwa.

Koncepcja Szeolu została po raz pierwszy stworzona w 2020 roku przez Monikę Wachowicz (będącą także performerką, pisarką, projektantką kostiumów i reżyserką) i Jarosława Freta. Szeol czerpie inspirację także z malarstwa Chagalla oraz z III Symfonii Henryka Góreckiego, zwanej „Symfonią pieśni żałosnych”, której poruszająca trzecia część opowiada o kobiecie opłakującej stratę syna.

W tym „eksperymencie dźwiękowym”, który ma również niezwykle silny element wizualny, obrazy i głosy są wyostrzone. Narzędzia medyczne zderzają się dźwiękowo z instrumentami muzycznymi; obsesyjne działania starają się przywrócić kobiecie pewną normalność, jednocześnie skłaniając ją do przeciwnej krawędzi. Muzyka Marcina „Cozera” Markiewicza oraz aranżacje muzyczne Kwartetu na Koniec Czasu Oliviera Messiaena (Jan Skopowski i Kamil Grabowski) nadają spektaklowi niepowtarzalny klimat. Podobnie jak Nikt nie spotyka nikogo i Granica, akcja Szeolu rozgrywa się w namiocie Instytutu Grotowskiego. Odosobniona, a zarazem wspólnotowa atmosfera, jaką gwarantuje namiot, sprawia, że ze zwiększoną intensywnością odczuwamy wszystko: radość i smutek, nadzieję i rozpacz”

Seen by Federica. Edinburgh Festival Fringe/Szkocja .
butterwort.art/2024/08/30/sheol/

Na portalu thetheatretimes.com ukazał się artykuł Klaudi Święcickiej na temat występu Wachowicz/Fret Studio na tegorocznym Fringe Festival w Edynburgu. "Moniczko, Jarku and company! Gratuluję Scotsman Prize za „Border”, najstarszej nagrody tego festiwalu. Ten dzień był wielkim świętem polskiego teatru"

thetheatretimes.com/border-and-sheol-שאול-wachowicz-fret-studio-at-edinburgh-festival-fringe-2024